Co pić zamiast kawy?
Filiżanka gorącej, pobudzającej kawy o poranku to dla Wielu z nas codzienny rytuał niemożliwy do pominięcia. Kawa niejednokrotnie ratuje nas w sytuacjach kryzysowych, gdy nasz organizm wymaga szybkiego pobudzenia i z całą stanowczością zastrzyk energii wywołany przez kofeinę jest jednym z powodów, dla których również rano po tę kawę sięgamy.
Pobudzenie z rana.
Kubek gorącej kawy jest czymś, czego rano (i nie tylko) po prostu czasem potrzebujemy. Aromat kawy wpływa na nas relaksująco i przywołuje miłe wspomnienia, a wypicie gorącego napoju o poranku rozgrzewa nasze ciało od wewnątrz i dzięki temu dodatkowo je rozbudza w subtelny, przyjemny sposób. Kawa jest więc rano czymś, co nie tylko zapewnia nam pobudzenie umysłu oraz metabolizmu dzięki zawartości kofeiny w napoju, ale także przy okazji czerpiemy z tego dodatkowe przyjemne doznania, które lepiej nastawiają nas na resztę dnia. Lecz co zrobić, gdy kawy nie pijemy i sięgnąć po nią nie chcemy lub nie możemy? Powodów dla poszukiwania zamienników kawy jest wiele i z pewnością jednymi z najważniejszych są wszelkie przeciwwskazania na tle zdrowotnym. W takich sytuacjach o konieczności ograniczenia lub całkowitego usunięcia kawy z diety decyduje nasz lekarz prowadzący, który zna naszą sytuację najlepiej.
Osoby, które muszą kawę usunąć ze swojej diety z powodu zawartości kofeiny i jej wpływu na stan zdrowia, najczęściej chętnie sięgają po kawy bezkofeinowe oraz zbożowe. Obie wersje są pozbawione kofeiny, lecz wciąż pozwalają cieszyć się smakiem kawy. Kawę bezkofeinową pozbawia się kofeiny w sposób sztuczny, natomiast kawa zbożowa, która powstaje ze zbóż, naturalnie jej nie posiada. Nie zabraknie także propozycji dla osób, które pobudzenia w swoim napoju poszukują, lecz z powodu własnych preferencji, np. smakowych, nie szukają tego pobudzenia w kawie.
Co zamiast kawy? Zamienniki kawy pozbawione kofeiny
Zamienników dla kawy, które kofeiny nie posiadają, szukamy najczęściej w dwóch przypadkach: gdy kofeina działa na nas niekorzystnie, a samo pobudzenie kofeinowe przebiega nieprzyjemnie lub zbyt intensywnie, a także wtedy, gdy mamy ku temu przeciwwskazania zdrowotne. Są nimi m.in. ciąża, a także dolegliwości, takie jak stany zapalne żołądka czy problemy z ciśnieniem.
Kobiety karmiące piersią powinny kontrolować ilość spożywanej kofeiny - pojawi się ona w mleku co prawda w niewielkim stężeniu (mniej niż 1% spożytej kofeiny), lecz będzie miała tendencję do kumulowania się. Noworodki mogą zareagować nawet na tak niewielką ilość kofeiny spożytą z mlekiem matki, a objawi się to m.in. niepokojem i drażliwością dziecka. W przypadku wystąpienia takich objawów, należy odstawić kawę na jakiś czas, a w późniejszych etapach przetestować sposób, który polega na piciu kawy tuż po karmieniu lub jeszcze w jego trakcie. Najwyższe stężenie kofeiny występuje po 60-120 minutach od spożycia kawy, dlatego jeśli tylko kolejne karmienie występuje później, stężenie kofeiny będzie w jego trakcie bardzo niskie.
W podjęciu decyzji o tym, by z tradycyjnej kawy zrezygnować lub ograniczyć jej spożycie do minimum pomoże nam lekarz prowadzący. Na co się zdecydować, gdy kofeina nam nie służy?
Kawa zbożowa jest z kolei produktem, który z kawą, jaką znamy w ziarnach kawowca, niewiele ma wspólnego. Jest ona produkowana z prażonych ziaren zbóż, w tym pszenicy, jęczmienia i żyta, a także z nasion cykorii, kozieradki, łubinu, korzenia mniszka lekarskiego i innych roślin. Kawa zbożowa naturalnie nie zawiera kofeiny i jest bogata w liczne składniki mineralne oraz witaminy z grupy B. Picie kawy zbożowej dostarczy nam porcji błonnika, magnezu i selenu.
Jej smak odbiega od smaku tradycyjnej kawy: jest znacznie łagodniejszy i można go wzbogacać wedle własnych preferencji wybranym mlekiem lub napojem roślinnym, syropem czy przyprawami, takimi jak cynamon czy kardamon. Kawa zbożowa, ze względu na swój skład, ma korzystne działanie na pracę układu odpornościowego oraz nerwowego. Jest także całkowicie bezpieczna zarówno dla kobiet ciężarnych lub karmiących, jak i zmagającym się z chorobami i dolegliwościami, które kofeinę z diety wykluczają z powodu zagrożenia, jakie niesie jej spożycie w przypadku konkretnych przypadłości. Kawa zbożowa nie jest jednak bezpieczna dla wszystkich: zawiera gluten, zatem przeciwwskazaniem do spożywania jej jest nietolerancja glutenu oraz celiakia.
Kawa bezkofeinowa jest numerem jeden na naszej liście z dwóch powodów. To prawdopodobnie najchętniej wybierany zamiennik kawy bez kofeiny, gdyż jest jej niemal całkowicie pozbawiony, a także pozwala wciąż cieszyć się zapachem i smakiem kawy osobom, które kawę uwielbiają i picie jej sprawia im przyjemność i wiąże się z przyjemnym i relaksującym doświadczeniem.
Kofeina jest w przypadku kawy bezkofeinowej usuwana na drodze procesu dekofeinizacji. Przeprowadza się go na jeszcze zielonych, czyli surowych, nie poddanych jeszcze wypałowi ziarnach. Metod dekofeinizacji jest kilka, niemniej jednak każda wiąże się z zawiłymi procesami chemicznymi. Niektóre metody wymagają użycia wspomagacza i substancji, która ekstrakcję kofeiny wzmocni i pomoże ją usunąć przy pomocy specjalnego rozpuszczalnika, lecz istnieje także metoda polegająca wyłącznie na filtracji i osmozie. Więcej o metodach pozyskiwania kawy bezkofeinowej przeczytacie w naszym artykule poświęconym w całości kawie bezkofeinowej. Warto wiedzieć, że kawa bezkofeinowa nie jest kofeiny pozbawiona całkowicie i zawiera jej śladowe ilości, które mogą być przeciwwskazaniem do spożywania takiego napoju przez osoby, które kategorycznie kofeinę muszą ze swojej diety usunąć ze względów zdrowotnych.
Dla porównania, kawa tradycyjna zawiera ok. 70-140 mg kofeiny na 200 ml napoju, a kawa bezkofeinowa 6-12 mg kofeiny na 200 ml. Zawartość tej substancji jest zatem niewielka, lecz należy o niej pamiętać. Ogromną zaletą kawy bezkofeinowej jest to, że jest jedynym zamiennikiem kawy tradycyjnej, rzeczywiście pozwalającej nam się cieszyć wyjątkowym smakiem i aromatem kawy. Kawa bezkofeinowa jest bardzo trudna, a dla niedoświadczonych kawoszy niemal niemożliwa do odróżnienia od kawy tradycyjnej w zakresie smaku i aromatu. Zaledwie część osób potrafi kawę kofeinową od kawy bezkofeinowej odróżnić zaledwie na podstawie doznań sensorycznych towarzyszących degustacji napoju. To zdecydowanie przemawia za tym, iż kawa bezkofeinowa będzie świetnym wyborem dla każdego wielbiciela kawy, który jej tradycyjną wersję musiał ograniczyć lub wyeliminować ze względu na wysoką zawartość kofeiny. Parzenie kawy bezkofeinowej nie będzie się różniło od parzenia kawy tradycyjnej i przygotować ją możemy dokładnie tak, jak naszą ulubioną kawę: zarówno w ekspresie, jak i metodami alternatywnymi.
Gdzie kawy bezkofeinowej szukać? Wyłącznie bezpośrednio w dobrych palarniach, a także sklepach specjalistycznych, które z łatwością znajdziemy online.
Korzeń imbiru i jego olbrzymie spektrum zdrowotnych właściwości jest znany ludzkości od zamierzchłych czasów. Spożywa się go nie tylko w formie naparu z korzenia imbiru, ale także w postaci zmielonej lub marynowanej. Jednak to na napoju imbirowym się skupimy, gdyż jest on rewelacyjnym sposobem na dobre rozpoczęcie dnia. Gorący napój imbirowy ze względu na swe właściwości niesamowicie rozgrzewa organizm i efekt ten pozwala naszemu ciału oraz umysłowi powoli się przebudzić i zebrać siły do działania. Imbir ma działanie przeciwzapalne, poprawia krążenie, łagodzi bóle, kaszel, nudności czy wymioty. Jego spożywanie przynosi wiele korzyści zdrowotnych, które otrzymujemy w pakiecie z porannym rozbudzeniem organizmu kubkiem gorącego naparu. Napar z imbiru nieznacznie podnosi temperaturę ciała i wspomaga procesy przemiany materii.
Nie zawiera w sobie substancji takich jak kofeina, więc nie zapewni nam identycznego rodzaju pobudzenia, lecz jest świetnym sposobem na rozpoczęcie dnia, przebudzenie naszego ciała, żołądka i jelit do pracy. Niestety, nie każdy może pozwolić sobie na imbir w diecie. Przeciwwskazaniem do jego spożywania są najczęściej problemy z ciśnieniem, a także przewlekłe dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak choroba refluksowa przełyku czy wrzody żołądka.
W jaki sposób pić imbir? Wystarczy przygotować najprostszy napar z jego korzenia, który można dodatkowo wzbogacić miodem, cytryną, pomarańczą lub limonką, a także przyprawami, takimi jak goździki czy kurkuma. Imbir należy zalać wrzątkiem i parzyć ok. 10 minut.
Zamienniki kawy, które posiadają kofeinę
Nie brakuje również napojów, którymi możemy zastąpić tradycyjną kawę. W sytuacjach, kiedy sposób, w jaki tradycyjny kawa pobudza nam nie odpowiada lub zwyczajnie za jej smakiem nie przepadamy albo dla odmiany chcemy spróbować czegoś innego, można kawę zamienić którymś z poniższych napojów.
Yerba mate zamiast kawy? Jak najbardziej! Yerba jest jej rewelacyjnym zamiennikiem, choć smakiem i sposobem działania nie ma z kawą nic wspólnego. Yerba mate rzeczywiście organizm pobudza, niweluje zmęczenie i poprawia koncentrację, lecz efekt jej działania jest łagodniejszy i nie objawia się w postaci szybkiego zastrzyku energii - yerba mate rozbudza nas stopniowo, a efekt jej działania utrzymuje się przez wiele godzin. Jej działanie jest z pewnością przyjemniejsze w perspektywie całego dnia, gdyż z uwagi na powolny proces uwalniana energii, brak w działaniu yerby nagłych jej zastrzyków i spadków, a takie skoki energetyczne towarzyszą spożywaniu tradycyjnej kawy. Yerba mate powstaje z liści ostrokrzewu paragwajskiego, a swe pobudzające właściwości zapewnia nie tylko kofeinie, lecz także teobrominie i teofilinie. To one pobudzają krążenie i czynności serca, gwarantując efektywniejsze pobudzenie organizmu. Yerba mate dostępna jest w postaci suszu, nierzadko z różnymi dodatkami, np. kwiatami hibiskusa czy kawałkami suszonej pomarańczy. Jej smak należy zdecydowanie do intensywnych i będzie się nieznacznie różnił pomiędzy odmianami i wersjami herbaty, które odróżniać się będą także stopniem oferowanego pobudzenia.
Jeśli Yerba mate ma dla nas zbyt intensywny smak, warto sięgnąć po klasyczną zieloną herbatę, np. japońską senchę. Napar będzie zdecydowanie łagodniejszy w smaku, choć będzie się znacząco różnił pośród każdej z odmian zielonej herbaty. Zielona herbata jest źródłem licznych antyoksydantów, a gorący napar nie tylko nas rozbudzi, ale także pobudzi - a to za sprawą wysokiej zawartości teiny, czyli substancji o działaniu bardzo zbliżonym do kofeiny. Zielona herbata dostarcza nam energii, likwiduje zmęczenie i wzmacnia koncentrację. Warto wiedzieć, iż najwyższą zawartość tein zielona herbata dostarcza nam przy pierwszym i dość krótkim (1,5-3 min.) parzeniu. Zielona herbata jest jedną z wielu herbat, które parzyć można wielokrotnie, jednak przy dłuższym parzeniu oraz kolejnych zalaniach napar jest bogatszy nie w teinę, a garbniki, które mają działanie znacznie bardziej kojące, wyciszające i mające działanie odwrotne do pobudzającego. Garbniki odpowiedzialne są także za gorzkawy, ściągający posmak w herbacie. Herbata jest produktem, w który podobnie jak kawę, warto zaopatrzyć się w specjalistycznych sklepach z herbatą, które oferują nie tylko najwyższej jakości produkty, ale także fachową i kompetentną obsługę, która pomoże wybrać odpowiedni rodzaj herbaty oraz poinstruuje, jak poprawnie z herbatą się obchodzić. Wbrew pozorom i utartym przekonaniom, parzenie herbat wymaga nieco więcej uwagi niż zwyczajne zalanie jej wrzątkiem - dla większości herbat byłoby to wręcz bardzo szkodliwe! Są one delikatne, a temperatura wody i czas parzenia jest inny dla każdego z rodzaju herbat. Jeśli chcesz cieszyć się najlepszym możliwym smakiem herbaty, warto się zastosować do wskazówek herbacianych ekspertów.
Matcha, choć należy do grona zielonych herbat, to wymaga nieco innego traktowania niż klasyczne zielone herbaty liściaste. Matcha jest herbatą sproszkowaną, którą przygotowuje się w czarce i miesza specjalną miotełką, która pozwala herbatę w połączeniu z wodą dobrze wymieszać, a także przy okazji spienić i nadać charakterystyczną teksturę. Matcha jest jedną z najzdrowszych zielonych herbat i jednym z prawdziwych superfoods. Zawiera w sobie całe mnóstwo antyoksydantów i jest bogatsza w składniki odżywcze niemal 10 razy bardziej niż tradycyjna zielona herbata! Matcha jest bowiem obfitym źródłem witaminy C, potasu, żelaza i wielu innych substancji. Przy okazji zapewnia pobudzenie porównywalne mocą do tego, jakie osiągnelibyśmy pijąc filiżankę kawy. Sposób działania matchy jest jednak inny niż w przypadku kawy. Matcha napędza organizm energią znacznie łagodniej i również stopniowo ta energia w naszym organiźmie spada, dlatego nie odczuwamy nagłych jej skoków i spadków, które powodują natychmiastową senność. Matcha zawiera zarówno kofeinę, jak i L-teaninę, które usprawniają pracę mózgu, poprawiają koncentrację i niwelują zmęczenie, gwarantując stabilny poziom energii przez kilka godzin.
Poza zielonymi herbatami, pobudzenia możemy także szukać w czarnych herbatach, lecz będzie ono nieco słabsze. Wynika to nie tylko z różnicy pomiędzy odmianami, ale także innych warunków klimatycznych i jakości gleby na różnych plantacjach. Dodatkowo, czarne herbaty poddawane są procesowi całkowitej fermentacji, dlatego większość substancji hamujących działanie i wchłanianie kofeiny zostaje rozłożona jeszcze w trakcie tego procesu. Należy również mieć na uwadze, iż w liściach zawarte są także garbniki, czyli substancje osłabiające działanie substancji pobudzających i przynoszące efekt odwrotny wywołując senność i spokój. Uwalnianie garbników jest bezpośrednio powiązane z procesem parzenia herbaty. Im dłużej będziemy herbatę parzyć, tym więcej garbników zostanie wydzielonych, dlatego warto czarną herbatę parzyć maksymalnie 2,5-3 minuty w temperaturze 95°C.
Guarana jest rośliną pochodzącą z Brazylii, a zawartość kofeiny w jej nasionach niemal czterokrotnie przewyższa poziom kofeiny w ziarnach kawowca i innych roślinach! Dodatkowo guarana zawiera także teobrominę oraz teofilinę, choć w mniejszych ilościach niż kofeinę. Efekt pobudzający, niwelujący zmęczenie i wzmacniający koncentrację jest silniejszy niż w przypadku kawy i utrzymuje się o wiele dłużej. Guarana zwiększa również odporność i wytrzymałość organizmu w trudnej, stresowej sytuacji i pozwala łatwiej zaadaptować się i skoncentrować w nowych warunkach. Guarana poprawia pamięć, zdolności poznawcze i pozwala łatwiej przyswajać wiedzę, dlatego jest idealnym sprzymierzeńcem, jeśli czeka nas większy wysiłek intelektualny, np. egzamin. Guarana w połączeniu z odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną pomoże nam także zrzucić zbędne kilogramy. Należy jednak zachować ostrożność i umiar w jej stosowaniu i zachowywać zalecane dawki. Guarana jest dostępna w postaci suplementu diety (tabletek) oraz proszku, który możemy dodać do np. jogurtu czy koktajlu.
Kakao, czyli zmielone na proszek nasiona kawowca, jest jednym z najprzyjemniejszych źródeł pobudzenia, które możemy uzyskać zarówno spożywając napój na bazie kakao, a także w postaci ciemnej czekolady o wysokiej zawartości kakao. Zawiera ono kofeinę, teobrominę oraz magnez, które wspólnie niwelują uczucie zmęczenia, poprawiają rytm serca i polepszają koncentrację. Spożywanie kakao podnosi poziom endorfin i sprawia, że czujemy się pobudzeni i rozbudzeni. Kakao jest zdecydowanie wskazane w przypadku zmęczenia czy wysiłku intelektualnego, a jego obfitość w składniki odżywcze sprawia, iż warto je dołączyć do naszej diety w umiarkowanych ilościach.
Masala chai to popularny indyjski napój, który bazuje najczęściej na czarnej, mocnej herbacie, którą wzbogaca się intensywnymi przyprawami. Składy mieszanek do przygotowania Masali różnią się w przypadku konkretnych regionów. Najczęściej stosowanymi dodatkami są imbir, kolendra, goździki, pieprz, kardamon, anyż, szafran, cynamon, gałka muszkatołowa, wanilia, skórka pomarańczy czy limonka. Pozostałe składniki Masala chai to mleko i cukier. Napój jest niesamowicie rozgrzewający, a dzięki intensywnemu smakowi i obecności licznych aromatycznych przypraw, poprawia nastrój, dodaje energii, obniża ciśnienie i poprawia krążenie krwi.