Które "mleko" roślinne jest najlepsze dla środowiska?
Dokonywanie ekologicznych wyborów w sklepach może być trudne, gdy mamy do czynienia z tak wieloma opcjami, zwłaszcza jeśli chodzi o mleko.
Niedawno w artykule "Napoje roślinne i kawa specialty" pisaliśmy o wpływie poszczególnych napojów roślinnych na smak filiżanki kawy oraz o tym jak w praktyce wykonuje się nimi latte art. Dzisiaj przyjrzymy się wpływowi produkcji poszczególnych napojów na środowisko.
Zdecydowanie największy wpływ na środowisko mają tradycyjne mleczarnie. Każde mleko pochodzenia roślinnego ma mniejszy wpływ na emisję gazów cieplarnianych, a także zużycie wody i ziemi niż produkty mleczne. Wszystkie dostępne badania, w tym przeglądy systematyczne, kategorycznie na to wskazują.
Badanie z 2018 r. szacuje, że tradycyjne mleczarstwo jest około trzy razy bardziej emisyjne pod względem emisji gazów cieplarnianych niż produkcja mleka roślinnego. Co więcej, nabiał wymaga na ogół dziewięciu razy więcej ziemi niż jakakolwiek inna alternatywa na bazie roślin. Do tego zużycie wody jest podobnie wyższe w przypadku mleka krowiego: 628 litrów wody na każdy litr nabiału, w porównaniu do 371 w przypadku migdałów, 270 w przypadku ryżu, 48 w przypadku owsa i 28 w przypadku mleka sojowego.
Mleko z orzechów
Mleko można wytwarzać z niemal każdego rodzaju orzechów, ale najbardziej popularne są migdały, orzechy laskowe i kokos. Mleko orzechowe wymaga nie tylko mniejszych powierzchni ziemi, ale drzewa, na których rosną, pochłaniają węgiel, a pod koniec swojego życia wytwarzają pożyteczną biomasę drzewną. Mimo to istnieją ogromne różnice w warunkach geograficznych, w których uprawiane są różne drzewa orzechowe.
- Mleko migdałowe
W porównaniu z innymi opcjami mleka roślinnego, w przypadku mleka migdałowego zużycie wody jest znacznie wyższe i w dużej mierze zależy od nawadniania słodką wodą. Największym producentem mleka migdałowego na świecie jest Kalifornia, za nią plasuje się Australia co rodzi pytania dotyczące przemysłowej produkcji tych orzechów na obszarach ubogich w wodę.
Jednak największym problemem środowiskowym związanym z produkcją migdałów w USA jest wysoka śmiertelność pszczół wykorzystywanych do zapylania krzyżowego drzew. Pszczoły są narażone na działanie pestycydów, a intensywne rolnictwo przemysłowe drastycznie zmienia wrażliwe ekosystemy przyrody.
W Australii, gdzie sady migdałowe są mniejsze i mniej uprzemysłowione, pszczelarze nie mają takich problemów. Mimo to potrzebne są miliony pszczół, a pożary, susze, powodzie, dym i upały mogą zagrozić ich zdrowiu.
- Mleko kokosowe
Uogólniając, wpływ mleka kokosowego na środowisko jest dobry - drzewa kokosowe zużywają niewielkie ilości wody i pochłaniają dwutlenek węgla. Ponieważ orzechy kokosowe są uprawiane tylko na obszarach tropikalnych, przemysłowa produkcja tego mleka może zniszczyć siedliska dzikich zwierząt. Rosnące globalne zapotrzebowanie na mleko kokosowe prawdopodobnie wywrze dalszą presję na środowisko i dziką przyrodę oraz pogłębi te konflikty.
- Mleko z orzechów laskowych
Orzech laskowy jest lepszym rozwiązaniem dla środowiska, ponieważ drzewa są zapylane krzyżowo przez wiatr, który przenosi unoszący się w powietrzu suchy pyłek między sąsiednimi roślinami. Nie są tutaj potrzebne pszczoły.
Orzechy laskowe uprawia się również na obszarach o większych opadach deszczu wokół Morza Czarnego, w Europie Południowej i Ameryce Północnej. Do tego wymagają znacznie mniej wody niż drzewa migdałowe. Mleko z orzechów laskowych jest już dostępne w handlu i chociaż jego popyt i produkcja rosną, uprawa nie osiągneła jeszcze masowej skali.
Mleko z roślin strączkowych
Mleko sojowe jest używane w Chinach od tysiącleci i ma już ugruntowaną pozycję na Zachodzie, za to alternatywa konopna jest stosunkowo nowa. Wszystkie rośliny strączkowe wiążą azot. Bakterie zawarte w tkance roślinnej wytwarzają go, co poprawia żyzność gleby i zmniejsza zapotrzebowanie na nawozy, są również oszczędne w wodzie, szczególnie w porównaniu z migdałami i nabiałem.
- Mleko z konopii siewnej
Korzyści dla środowiska wynikające z mleka konopnego sprawiają, że zmienia ono zasady gry. Nasiona konopii siewnej są przetwarzane na olej i mleko, ale sama roślina jest bardzo wszechstronna - wszystkie jej części można wykorzystać jako materiał konstrukcyjny. Jej korzenie rosną głęboko, co poprawia strukturę gleby i ogranicza obecność grzybów. Jest odporna na choroby i daje dużo cienia, co hamuje wzrost chwastów. To z kolei zmniejsza zapotrzebowanie na herbicydy i pestycydy.
Konopie siewne wymagają więcej wody niż soja, ale mniej niż migdały i nabiał. Pomimo tego, że są jedną z najstarszych stosowanych upraw, szczególnie w Europie, wciąż produkowane w bardzo małych ilościach.
- Mleko sojowe
Mleko sojowe ma bardzo dobre wyniki w takich obszarach jak zużycie wody, współczynnik globalnego ocieplenia, czy użytkowanie gruntów. Roślina ta jest bardzo wszechstronna jeśli chodzi o komercyjne zastosowania, jednak duży udział ma w produkcji paszy dla zwierząt gospodarskich. Jej największymi dostawcami są Stany Zjednoczone i Brazylia.
W przypadku soi głównym problemem środowiskowym jest potrzeba oczyszczenia i przekształcenia dużych obszarów rodzimej roślinności w celu uprawy. Co prawda ogólne zmniejszenie popytu na mięso i żywność pochodzenia zwierzęcego może potencjalnie zmniejszyć potrzebę produkcji dużych ilości soi na paszę dla zwierząt, jednak na razie nie jesteśmy świadkami takich zmian.
Mleko z ziaren
Można by produkować mleko roślinne z niemal każdego ziarna, ale najbardziej popularne są ryż i owies. Produkcja takiego mleka wymaga więcej ziemi w porównaniu z mlekiem orzechowym.
- Mleko ryżowe
Mleko ryżowe ma duży ślad wodny. Co ważniejsze, wiąże się to z wyższą emisją gazów cieplarnianych w porównaniu z innymi opcjami roślinnymi, ponieważ na polach ryżowych rozwijają się bakterie wytwarzające metan. W niektórych przypadkach mleko ryżowe może zawierać niedopuszczalne poziomy arsenu, a stosowanie nawozów w celu zwiększenia plonów może zanieczyścić pobliskie drogi wodne.
- Mleko owsiane
Mleko owsiane staje się coraz bardziej popularne na całym świecie ze względu na jego ogólne korzyści dla środowiska, ale podobnie jak w przypadku soi, większość produkcji owsa jest wykorzystywana na paszę dla zwierząt gospodarskich, a każde zmniejszenie popytu na żywność pochodzenia zwierzęcego mogłby zmniejszyć presję na tę roślinę.
Owies obecnie uprawiany jest głównie w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, w większości w monokulturach na dużą skalę. Taka praktyka zmniejsza żyzność gleby, ogranicza różnorodność owadów oraz zwiększa ryzyko chorób i występowania szkodników.
Podsumowując, jeżeli jako konsument starasz się zmniejszyć wpływ mleka, które pijesz, na środowisko naturalne - po pierwsze powinieneś unikać produktów mlecznych i zastępować je produktami pochodzenia roślinnego. Po drugie, lepiej będzie dywersyfikować używane mleka na bazie roślin, ponieważ przejście na jedną opcję, nawet jeśli jest ona obecnie najbardziej przyjazna dla środowiska, oznacza, że popyt rynkowy może zostać potencjalnie nadmiernie wykorzystany.
Źródło: