Uprawa kawy - czyli droga jaką musi przebyć ziarno kawy zanim znajdzie się w naszych filiżankach

Czy zastanawialiście się kiedyś jaką drogę przechodzi każde ziarno kawy zanim trafia do Waszych filiżanek? Kawa, która jest jednym z naszych ulubionych artykułów spożywczych, jest też zaliczana do najważniejszych towarów handlowych na świecie. Wyobraźcie sobie, że w samej Brazylii przy uprawie kawy pracuje 5 milionów osób. Uprawa kawowca jest też bardzo pracochłonna w porównaniu z innymi roślinami np. pszenicą czy trzciną cukrową, ponieważ właściwie nie podlega automatyzacji i wymaga ciągłej uwagi. Poznajcie niezwykle interesujący proces uprawy kawy, po którym jeszcze bardziej ją docenicie.

Kilka kawowych faktów

Uprawa kawowców koncentruje się w rejonie tzw. Pasa kawowego. Można łatwo dostrzec ten teren na mapie, ponieważ znajduje się pomiędzy 23 a 25 stopniem szerokości geograficznej i tworzy charakterystyczny poprzeczny pas (stąd też jego nazwa). Obszar ten obejmuje ziemie Afryki środkowej, środkowo-zachodniej, Ameryki Środkowej i Południowej, Indonezję, Indie oraz Nową Gwineę. 95% uprawianej kawy na świecie to tak naprawdę dwa gatunki botaniczne: Arabica i Robusta. Do największych producentów zalicza się Brazylię, Wietnam, Indonezję oraz Kolumbię. Sprzedaż i kupno kawy odbywa się głównie na Nowojorskiej Giełdzie Kawy i Cukru, zaś największy port przeładunkowy kawy znajduje się w Hamburgu.

Wymagania młodych kawowców i ich mamki

Kawowce mają bardzo specyficzne wymagania uprawne - nie przepadają za zbyt dużymi wahaniami temperatury, ani na wyraźnym podziałem na pory roku. Lubią glebę umiarkowanie wilgotną oraz konkretne wysokości. Co ciekawe muszą być chronione przed słońcem, dlatego na plantacjach sadzi się także wysokie drzewa (np. bananowce), które dają im cień. Drzewa, które „opiekują się” małymi kawowcami są nazywane kawowymi mamkami. Na zakwitnięcie krzewu kawy można czekać nawet do kilku lat, ale za to później potrafią przynosić plony przez kilkanaście kolejnych lat, owocując kilka razy do roku.

Szkółki dla sadzonek

Nasiona kawy zaczynają kiełkować w temperaturze 24 stopni. Zanim rośliny znajdą się na plantacjach, musi upłynąć 10 miesięcy - podczas tego czasu sadzonki znajdują się w tzw. „szkółkach”. Gdy będą wystarczająco wyrośnięte, czyli po osiągnięciu wysokości w granicach pół metra, zostają przesadzane na plantację. Kawowce są przycinane w ten sposób, by tworzyły krzewy do 2- 3 metrów, ponieważ mają tendencję do rozrastania się nawet do 15 metrów, co uniemożliwiłoby zbiory. Liście kawowca wyrastają parzyście i mają ciemnozielony odcień.

Czas płynie, a kawa dojrzewa

Po upływie 4 lat kawowce zaczynają kwitnąć - wypuszczają białe, delikatne kwiaty, które nieco przypominają kwiaty jaśminu. Jednakże tylko przez kilka godzin kwiaty te są zdolne do zapylenia, zaraz potem więdną. Gdy płatki kwiatów opadną, pojawiają się malutkie, zielone owoce, które zawierają zazwyczaj dwa ziarenka. Owoc w takiej postaci dojrzewa 9 miesięcy. Dojrzałe owoce charakteryzują się purpurowo-czerwonym kolorem. Można powiedzieć, że ich okres dorastania jest nierównoczesny, ponieważ na jednej gałązce mogą się znajdować owoce o różnym stopniu dojrzałości, dlatego też nie mogą być zebrane jednocześnie.

Metody zbiorów, obróbka i palenie

Kawa zbierana jest na dwa sposoby. Sposób ręczny umożliwia wyselekcjonowanie najbardziej dojrzałych ziaren, ale jest bardzo czasochłonny i wymaga dużej precyzji. Drugim sposobem jest tzw. „strząsanie”, które odbywa się przy użyciu specjalnych grzebieni lub maszyn. Te zbiory są gorszej jakości, ponieważ często w trakcie ich zbierania dochodzi do uszkadzania owoców.

Kolejnym krokiem jest obróbka ziaren. Tu również są dwie metody - sucha i mokra. Pierwsza polega na rozsypywanie owoców na nasłonecznionej powierzchni i przewracaniu ich grabiami. Po kilku tygodniach można oddzielić wysuszone ziarenka od miąższu i skórki. Drugą metodą jest usuwanie miąższu za pomocą specjalnej maszyny, która zgniata owoce. Następnie są one moczone w wodzie i poddawane fermentacji. Po upływie doby suszy się je na słońcu. Ta metoda jest stosowana zwłaszcza do najwyższej jakości gatunków kawy.

Kolejnym krokiem jest palenie kawy. Jest to ten moment, w którym nasze ziarna zaczynają wreszcie z wyglądu przypominać te, które znamy ze sklepów. Wtedy stają się brązowe i pachnące. Dzieje się tak dlatego, że podczas palenia zachodzi w nich wiele przemian między innymi rozkład białka, a także karmelizacja. Ziarna również zwiększają dwukrotnie swoją objętość. Tak przygotowane ziarna są już gotowe, by dostarczyć je do sprzedawców.

Droga od sadzenia nasion, aż do momentu gdy kawa znajdzie się w naszych domach jest bardzo długa i pracochłonna. Miliony ludzi każdego dnia pracuje na to, byśmy mogli rozkoszować się niezwykłym smakiem i aromatem kawy. Dlatego sięgając po filiżankę ulubionej kawy, doceniajcie jej wyjątkowość i delektujcie się każdym łykiem.